Σημείο καμπής

To 1942 o Klaus Mann γράφει το "The turning point" την αυτοβιογραφία του στα αγγλικά. Επτά χρόνια μετά, ξαναγράφει στα γερμανικά το έργο, το ονομάζει "Der wendepunkt" και αηδιασμένος από την υποκρισία της μεταπολεμικής Γερμανίας, αυτοκτονεί. 

Στο βιβλίο αυτό ο Klaus Mann περιγράφει (με την μορφή καταγραφών ημερολογίου και επιστολών) την ζωή του και τον κόσμο του, και πως από ένας νέος αδιάφορος για τα πολιτικά φτάνει να γίνει ορκισμένος εχθρός του Ναζισμού. Πως ένα ολόκληρο έθνος παγιδεύεται μέσα από τα προβλήματα και την αδιαφορία του στο να αγνοήσει τον επερχόμενο κίνδυνο μέχρι που είναι πολύ αργά. Στον δρόμο της ζωής του βλέπει ομιλία του Χίτλερ και ευθυμεί με την γελοιότητα του ανδρός και του θεάματος που προσφέρει. Ανακουφισμένος πιστεύει πως ποτέ δεν πρόκειται οι συμπατριώτες του να δώσουν την εξουσία σε ένα τέτοιο υποκείμενο. Διαψεύδεται οικτρά. Παρακολουθεί τα μικροπολιτικά παιχνίδια μεταξύ αστών, αριστερών, κομουνιστών πολιτικών που προτιμούν να μάχονται μεταξύ τους θεωρώντας (ενίοτε) τον φασισμό ως όπλο ενάντια στους αντιπάλους τους και αηδιάζει. Η συμμαχία ενάντια στον κοινό εχθρό δεν γίνεται ποτέ, και όταν οι Ναζί καταλαμβάνουν την εξουσία αυτοεξορίζεται με την οικογένειά του. 

Επιστρέφει με τα στρατεύματα των Αμερικανών ως μέλος του στρατού τους για να δει πως η Γερμανία που ήξερε και αγάπησε δεν υπάρχει πλέον. 

"Όλοι οι Γερμανοί επιμένουν ότι "δεν ήξεραν" τίποτα (για τους θαλάμους αερίων). Όλοι λένε ότι "από την αρχή ήταν εναντίον", εναντίον του Χίτλερ μ'άλλα λόγια. Κι αν είχε κερδίσει τον πόλεμο; Μα ας την αφήσουμε κατά μέρος την ερώτηση αυτή. Αφού τώρα τον έχασε "έπαιξε και έχασε", όπως λένε εδώ, κανένας δεν θέλει να λέει πως ήταν κάποτε φίλος του. Αυτό δεν πρέπει να το αφήσουμε έτσι: μπορεί σε λίγα χρόνια να ξαναρχίσουν να τιμούν τον Χίτλερ. Επιπλέον, δε μου φαίνεται καθόλου απίθανο να υπάρχουν και σήμερα Γερμανοί που μένουν μέ στην ήσυχη καμαρούλα τους πιστοί στον Φύρερ ή και να τον εξυμνούν όταν βρίσκονται με παρέα. Μα δημόσια εξακολουθούν να είναι επιφυλακτικοί, ιδίως στις συναναστροφές τους με τους Αμερικάνους...

Όπως αποδεικνύεται τώρα, ναζί δεν υπήρξαν ποτέ στην Γερμανία. Ακόμα και ο Χέρμαν Γκαίρινγκ δεν ήταν κατά βάθος ναζί. Όλοι "εξόριστοι του εσωτερικού!" Ανακάλυψαν όλοι το δημοκρατικό τους παρελθόν και, οι πιο τυχεροί, τη μη "άρια" γιαγιά τους. Πολύ μεγάλη ζήτηση για Εβραίους προπάτορες." 

Επιστολή στην Εύα Χέρομαν-Παρίσι 1-7-1945

[Europa, Lars von Trier]

Στην συγκλονιστική αυτοβιογραφία του, ο Klaus Mann δεν περιγράφει απλά τον τρόπο της πτώσης της Γερμανίας, αλλά τον κίνδυνο της πτώσης όλων μας. Τα γραφόμενά του μοιάζουν προφητικά σήμερα. Κι αν θέλαμε οι άνθρωποι να διδαχθούμε από την Ιστορία των προγόνων μας, το έργο αυτό θα μπορούσε να μας μάθει πολλά τώρα που βρισκόμαστε στο δικό μας σημείο καμπής. 

Δυστυχώς, το πιθανότερο είναι να μείνουμε σε ένα πλήθος υπομνήσεις και "ακαδημαϊκές" παρατηρήσεις.

Αλλά πάλι ποτέ δεν ξέρεις. 

Καλημέρα και καλό σου-κού σε όλους μας :)